Wykorzystanie ilościowej analizy dyfrakcji niskoenergetycznych Elektronów do badania liniowych struktur metali ziem rzadkich na powierzchni W(110)
Techniki: spektroskopii elektronów Augera , badania zmian pracy wyjścia metodą Andersona, dyfrakcji niskoenergetycznych elektronów oraz ilościowej analizy dyfrakcji niskoenergetycznych elektronów zostały wykorzystane do badania czystej powierzchni wolframu (110) oraz liniowych struktur łańcuchowych tworzonych przez pierwiastki ziem rzadkich zaadsorbowane na tejże powierzchni, w zakresie pokrycia powierzchni do 1 monowarstwy (ang. Monolayer –ML). Jako reprezentatywny pierwiastek z grupy ziem rzadkich został wybrany neodym.
Jednym z celów niniejszej pracy jest implementacja techniki ilościowej analizy dyfrakcji niskoenergetycznych elektronów w laboratorium Instytutu Fizyki Doświadczalnej na Wydziale Fizyki i Astronomii Uniwersytetu Wrocławskiego. Aby to osiągnąć zaadoptowano istniejącą aparaturę ultra-wysokopróżniową oraz stworzono w środowisku LabView oprogramowanie służące do akwizycji i analizy danych pomiarowych. W celu określenia dokładności wykonanego eksperymentu wykonano badania czystej powierzchni W(110). Ten układ adsorpcyjny został szczegółowo zbadany w przeszłości zarówno metodą ilościowej analizy dyfrakcji niskoenergetycznych elektronów, jak również innymi metodami doświadczalnymi fizyki powierzchni. Analiza danych pokazała, iż odległość pomiędzy pierwszą, a drugą warstwą atomową W ulega kompresji o około 3%, natomiast odległość pomiędzy drugą, a trzecią płaszczyzną zwiększa się o około 0,3% w stosunku do odległości między płaszczyznami w kierunku [110] w objętości kryształu. Te wartości bardzo dobrze odpowiadają danym literaturowym.
Druga część pracy została poświęcona określeniu dokładnej struktury atomowej liniowych struktur Nd zaadsorbowanego na ścianie (110) monokryształu wolframu. Wiadomo, że pierwiastki ziem rzadkich tworzą charakterystyczne struktury łańcuchowe dla pokrycia powierzchni adsorbatem poniżej 0,5 ML na ścianach (110) wolframu (W) i molibdenu (Mo). Wyróżniającą cechą tych struktur jest obecność dwóch atomów w dwuwymiarowej komórce elementarnej adsorbatu. Na przestrzeni lat zostały zaproponowane dwa modele , pozwalające wytłumaczyć tą osobliwość. W pierwszym z nich zostało przyjęte założenie, iż dodatkowy atom znajduje w połowie komórki elementarnej kierunku [001]. W drugim modelu pierwiastki ziem rzadkich zajmują równoważne trójkrotne miejsca adsorpcyjne, tworząc charakterystyczny łańcuch o strukturze zygzaka. Aplikacja ilościowej analizy dyfrakcji niskoenergetycznych elektronów pozwoliło na podanie nowego rozwiązania tego problemu. Badania te sugerują, iż atomy tworzą łańcuchy zygzakowate, lecz znacznie bardziej upakowane w stosunku do poprzednio zaproponowanego modelu.