Duża część gwiazd we Wszechświecie występuje w układach podwójnych i wielokrotnych, co przyczynia się do znacznego wzbogacenia możliwych scenariuszy ich ewolucji. Podwójność gra szczególnie doniosłą rolę w przypadku gwiazd masywnych, ponieważ to właśnie one znajdują się w towarzystwie innych gwiazd najczęściej spośród wszystkich karłów o różnych masach. Zjawisko podwójności gwiazd nie ogranicza się jednak wyłącznie do ciągu głównego, lecz towarzyszy nawet najpóźniejszym etapom ewolucji, włączając w to również pozostałości gwiazd takie jak np. gwiazdy neutronowe i czarne dziury. Badania skupione wokół oddziaływań pływowych w układach podwójnych, m.in. z wymienionych tutaj powodów, należą do fundamentalnych zagadnień współczesnej astrofizyki. Niezależnie od statusu ewolucyjnego, orbity układów podwójnych mogą być ekscentryczne. Wówczas wzajemna odległość między składnikami oraz potencjał pływowy zmieniają się wraz z fazą orbitalną. W konsekwencji może to prowadzić do zmienności fotometrycznej układu na skutek połączonych efektów bliskości (ekscentryczne zmienne elipsoidalne, ang. eccentric ellipsoidal variables, EEV) oraz oscylacji wzbudzanych pływowo (ang. tidally excited oscillations, TEO). Wspomniany typ zmiennych elipsoidalnych jest szczególnie istotny z punktu widzenia możliwości weryfikacji różnych teorii pływów. Niniejsza rozprawa doktorska składa się z cyklu pięciu prac recenzowanych, które podejmują tematykę EEV oraz TEO występujących wśród gwiazd ciągu głównego o średniej i dużej masie oraz wśród gwiazd na późnych etapach ewolucji, w tym czerwonych olbrzymach. W pierwszej pracy z cyklu przeprowadziliśmy poszukiwania EEV i ich TEO w krzywych blasku dostarczanych przez misję Transiting Exoplanet Survey Satellite. Bazowaliśmy na wstępnej selekcji kandydatów spośród ekscentrycznych spektroskopowych układów podwójnych ze składnikami o wczesnym typie widmowym. Podjęty wysiłek zaowocował detekcją 20 EEV, z czego 7 wykazuje TEO. Druga oraz trzecia praca z cyklu zawierają rezultaty poszukiwań EEV oraz TEO w bazie danych fotometrycznych projektu Optical Gravitational Lensing Experiment. Głównym rezultatem wspomnianych poszukiwań jest katalog niemal tysiąca EEV oraz detekcja kilkudziesięciu modów TEO głównie w wyewoluowanych składnikach. W czwartej pracy z cyklu podjęliśmy się szeroko zakrojonej analizy dostępnych krzywych blasku „ekstremalnego” i masywnego EEV – MACHO80.7443.1718, którego składnik główny jest niebieskim nadolbrzymem o masie około 35M⊙. Okazało się, że obiekt ten jest pierwszym tego typu, który wykazuje silne i nagłe zmiany amplitud TEO, najprawdopodobniej powiązane ze zmianami ich częstotliwości. W MACHO80.7443.1718 występuje też TEO o zaskakująco wysokiej częstotliwości. Ostatnia praca wchodząca w zakres rozprawy opisuje rezultaty teoretycznych symulacji ewolucji EEV, których celem była przede wszystkim próba odpowiedzi na pytania – jak częste są TEO w EEV ze składnikami ciągu głównego o średniej i dużej masie oraz jaki jest ich rozkład w czasie ze względu na początkowe parametry symulowanych EEV.